Бетаин емшектен алынған торайлардың ішектеріне оң әсер етеді, бірақ ішек денсаулығын қолдау немесе диареямен байланысты проблемаларды азайту үшін ықтимал қоспаларды қарастырған кезде жиі ұмытылады.Бетаинді функционалды қоректік зат ретінде азықтандыруға қосу жануарларға әртүрлі жолдармен әсер етуі мүмкін.
Біріншіден, бетаин өте күшті метил тобының донорлық қабілетіне ие, ең алдымен жануарлардың бауырында.Тұрақсыз метил топтарының берілуіне байланысты метионин, карнитин және креатин сияқты әртүрлі қосылыстардың синтезі күшейеді.Осылайша, бетаин жануарлардың ақуыз, липидтік және энергетикалық алмасуына әсер етеді, осылайша ұшаның құрамын пайдалы түрде өзгертеді.
Екіншіден, бетаинді қорғаныш органикалық пенетрант ретінде жемге қосуға болады.Бетаин осмопротектор ретінде әрекет етеді, бүкіл денедегі жасушаларға сұйықтық балансын және жасушалық белсенділікті, әсіресе стресс кезеңдерінде сақтауға көмектеседі.Белгілі мысал - бетаиннің жылу стрессінен зардап шегетін жануарларға пайдалы әсері.
Жануарлардың өнімділігіне әртүрлі пайдалы әсерлер сусыз немесе гидрохлоридті түрдегі бетаинді қосу нәтижесінде сипатталған.Бұл мақалада бетаинді емшектен алынған торайлардың ішек денсаулығын қолдау үшін азық қоспасы ретінде пайдаланудың көптеген мүмкіндіктеріне назар аударылады.
Бірнеше бетаин зерттеулері бетаиннің шошқалардың шажырқай мен тоқ ішектегі қоректік заттардың сіңімділігіне әсері туралы хабарлады.Ішек ішекте талшықтың сіңімділігінің жоғарылауын бірнеше рет бақылау (шикі талшық немесе бейтарап және қышқыл жуғыш зат талшығы) бетаин аш ішекте бактериялық ашытуды ынталандырады, өйткені энтероциттер талшықты ыдырататын ферменттерді шығармайды.Өсімдіктің талшықты бөліктерінде микроб талшықтары ыдырағанда бөлінетін қоректік заттар бар.Сонымен, құрғақ зат пен шикі күлдің сіңімділігінің жақсарғаны байқалды.Бүкіл асқазан-ішек жолдарының деңгейінде 800 мг бетаин/кг диетасымен қоректенетін торайлар шикі ақуыздың (+6,4%) және құрғақ заттардың (+4,2%) сіңімділігінің жақсарғанын көрсетті.Сонымен қатар, басқа зерттеу шикі ақуыздың (+3,7%) және эфир сығындысының (+6,7%) көрінетін жалпы сіңімділігі 1250 мг/кг мөлшерінде бетаинді қосу арқылы жақсарғанын көрсетті.
Қоректік заттардың сіңуінің байқалған жоғарылауының мүмкін себептерінің бірі бетаиннің фермент өндірісіне әсері болып табылады.Жуырда емізулі торайлардағы бетаин қоспасының әсері туралы in vivo зерттеуі ас қорыту ферменттерінің (амилаза, мальтаза, липаза, трипсин және химотрипсин) белсенділігін бағалады (1-сурет).Мальтазаны қоспағанда, барлық ферменттердің белсенділігі жоғарылады, ал бетаиннің әсері 1250 мг/кг азықтық дозаға қарағанда 2500 мг бетаин/кг дозада айқынырақ болды.Белсенділіктің артуы фермент өндірісінің жоғарылауынан туындауы мүмкін, бірақ сонымен бірге ферменттердің каталитикалық тиімділігінің жоғарылауынан туындауы мүмкін.In vitro эксперименттер трипсин мен амилаза белсенділігі NaCl қосу арқылы жоғары осмостық қысым жасау арқылы тежелетінін көрсетті.Бұл тәжірибеде бетаинді әр түрлі концентрацияда қосу NaCl тежегіш әсерін қалпына келтіріп, фермент белсенділігін жақсартты.Алайда, буферлік ерітіндіге натрий хлориді қосылмаған кезде бетаин инклюзия кешені төмен концентрацияларда ферменттердің белсенділігіне әсер етпеді, бірақ салыстырмалы түрде жоғары концентрацияларда тежегіш әсер көрсетті.
Диеталық бетаинмен қоректенетін шошқаларда өсу өнімділігі мен жемді конверсиялау көрсеткіштерінің жақсарғаны, сондай-ақ сіңімділіктің жақсарғаны туралы хабарланды.Шошқаның диетасына бетаин қосу жануардың энергияға деген қажеттілігін де азайтады.Бұл байқалатын әсердің гипотезасы жасушаішілік осмостық қысымды ұстап тұру үшін бетаин болған кезде иондық сорғыларға (энергияны қажет ететін процесс) қажеттілік азаяды.Осылайша, энергия тұтыну шектелген жағдайларда, бетаин қоспасының әсері энергия қажеттіліктерін сақтау арқылы емес, өсуді арттыру арқылы көбірек болады деп күтілуде.
Ішек қабырғасының эпителий жасушалары қоректік заттардың қорытылуы кезінде ішек люменінің мазмұнымен жасалған жоғары өзгермелі осмостық жағдайларға төтеп беруі керек.Сонымен қатар, бұл ішек эпителий жасушалары ішек люмені мен плазма арасындағы су мен әртүрлі қоректік заттардың алмасуын бақылау үшін өте маңызды.Жасушаларды осы қатал жағдайлардан қорғау үшін бетаин маңызды органикалық пенетрант болып табылады.Егер сіз әртүрлі тіндердегі бетаин концентрациясына қарасаңыз, ішек тінінде бетаиннің жеткілікті жоғары деңгейін көруге болады.Сонымен қатар, бұл деңгейлерге диетадағы бетаин концентрациялары әсер етуі мүмкін екендігі атап өтілді.Жақсы теңдестірілген жасушалар жақсы пролиферативті қабілеттілікке және жақсы тұрақтылыққа ие болады.Қорытындылай келе, зерттеушілер торайлардағы бетаин деңгейінің жоғарылауы он екі елі ішек бүршіктерінің биіктігін және шажырқай крипттерінің тереңдігін арттырып, бүршіктердің біркелкі болғанын анықтады.
Басқа зерттеуде он екі елі ішекте, иеюнумда және шажырқайда крипт тереңдігіне әсер етпей, вилл биіктігінің ұлғаюы байқалуы мүмкін.Бетаиннің ішек құрылымына қорғаныш әсері спецификалық (осмотикалық) ауруларда маңыздырақ болуы мүмкін, бұл кокцидтері бар бройлер тауықтарында байқалады.
Ішек тосқауылдары ең алдымен тығыз түйісу белоктары арқылы бір-бірімен байланысқан эпителий жасушаларынан тұрады.Бұл тосқауылдың тұтастығы қабынуды тудыруы мүмкін зиянды заттар мен патогендік бактериялардың енуіне жол бермеу үшін өте маңызды.Шошқаларда ішек тосқауылына теріс әсер ету жемнің микотоксиндермен ластануының нәтижесі немесе ыстық стресстің жағымсыз әсерлерінің бірі деп есептеледі.
Кедергі әсеріне әсерін өлшеу үшін жасуша желілері көбінесе трансэпителиальды электрлік кедергіні (TEER) өлшеу арқылы in vitro сыналады.Бетаинді қолданудың арқасында көптеген in vitro эксперименттерінде TEER жақсартулары байқалды.Жасушалар жоғары температураға (42°C) әсер еткенде TEER төмендейді (2-сурет).Осы қыздырылған жасушалардың өсу ортасына бетаинді қосу TEER төмендеуіне қарсы болды, бұл жақсартылған термотолеранттылықты көрсетеді.Бұдан басқа, торайларға жүргізілген in vivo зерттеулер бақылау тобымен салыстырғанда бетаинді 1250 мг/кг дозада қабылдаған жануарлардың июнальды тіндерінде тығыз қосылыс ақуыздарының (окклюдин, клаудин1 және зонула окклюзиялары-1) экспрессиясының жоғарылауын анықтады.Сонымен қатар, диаминоксидаза белсенділігі, ішектің шырышты қабығының зақымдануының белгісі, бұл шошқалардың плазмасында айтарлықтай төмендеді, бұл күшті ішек тосқауылын көрсетеді.Бетаинді әрлеу шошқалардың рационына қосқанда, сою кезінде ішектің созылу беріктігінің жоғарылауы өлшенді.
Жақында бірнеше зерттеулер бетаинді антиоксиданттық жүйемен байланыстырды және бос радикалдардың азаюын, малондиальдегид (MDA) деңгейінің төмендеуін және глутатион пероксидазасының (GSH-Px) белсенділігінің жоғарылауын сипаттады.Торайларға жүргізілген жақында жүргізілген зерттеу жеюнумдағы GSH-Px белсенділігінің жоғарылағанын көрсетті, ал диеталық бетаин MDA-ға әсер етпеді.
Бетаин жануарларда осмопротектор ретінде әрекет етіп қана қоймайды, сонымен қатар әртүрлі бактериялар де жаңа синтез немесе қоршаған ортадан тасымалдау арқылы бетаинді жинақтай алады.Бетаиннің емшектен алынған торайлардың асқазан-ішек жолдарының бактериялық флорасына оң әсер етуі мүмкін екендігі туралы деректер бар.Ішек ішек бактерияларының жалпы саны, әсіресе бифидобактериялар мен лактобактериялар көбейді.Сонымен қатар, нәжісте Enterobacteriaceae санының аздығы анықталды.
Бетаиннің емшектен алынған торайлардың ішек денсаулығына соңғы байқалған әсері диарея жиілігін азайту болды.Бұл әсер дозаға байланысты болуы мүмкін: 2500 мг/кг дозада бетаинмен тағамдық қоспалар 1250 мг/кг дозадағы бетаинге қарағанда диарея жиілігін төмендетуде тиімдірек болды.Дегенмен, торайдың өнімділігі екі қоспа деңгейінде де бірдей болды.Басқа зерттеушілер 800 мг/кг бетаинмен толықтырылған кезде емшектен алынған торайлардағы диарея мен аурушаңдықтың төмен көрсеткіштерін көрсетті.
Бір қызығы, бетаин гидрохлоридінің бетаин көзі ретінде әлеуетті қышқылдандырғыш әсері бар.Медицинада бетаин гидрохлориді қоспалары көбінесе асқазан және ас қорыту проблемалары бар адамдарға көмектесу үшін пепсинмен бірге қолданылады.Бұл жағдайда бетаин гидрохлориді тұз қышқылының қауіпсіз көзі ретінде қызмет етеді.Бетаин гидрохлориді шошқа жеміне қосылған кезде бұл қасиетке қатысты ақпарат жоқ болса да, бұл маңызды болуы мүмкін.Емшектен алынған торайларда асқазанның рН салыстырмалы түрде жоғары болуы мүмкін (рН > 4), осылайша оның прекурсоры пепсиногендегі пепсин ақуызын ыдырататын ферменттің белсендірілуіне кедергі келтіретіні белгілі.Оңтайлы ақуызды қорыту жануарлардың осы қоректік затты толық пайдалануы үшін ғана маңызды емес.Сонымен қатар, нашар сіңірілген протеин шартты-патогендік микроорганизмдердің қажетсіз көбеюіне әкелуі және емшектен шыққаннан кейінгі диарея мәселесін нашарлатуы мүмкін.Бетаиннің шамамен 1,8 pKa мәні төмен, бұл ішке қабылдағанда бетаин гидрохлоридінің диссоциациялануын тудырады, бұл асқазанның қышқылдануына әкеледі.Бұл уақытша қайта қышқылдану адамдарды алдын ала зерттеулерде және иттерді зерттеуде байқалды.Бұрын қышқылды төмендеткіштермен емделген иттерде 750 мг немесе 1500 мг бетаин гидрохлоридінің бір реттік дозасын қабылдағаннан кейін асқазан рН-ның шамамен рН 7-ден рН 2-ге дейін күрт төмендеуі байқалды.Дегенмен, препаратты қабылдамаған бақылаушы иттерде асқазан рН айтарлықтай төмендеді.Бетаин HCl қабылдауына қарамастан, шамамен 2.
Betaine has a positive effect on the intestinal health of weaned piglets. This literature review highlights the various capabilities of betaine to support nutrient digestion and absorption, improve physical defense barriers, influence the microbiota and enhance defense in piglets. References available upon request, contact Lien Vande Maele, maele@orffa.com